Er zijn verschillende personages die zowel in de Bijbel als in de Koran voorkomen. Een daarvan is Jozef/Youssef, de zoon van Jakob/Jakoeb. Dit betekent echter niet dat zij inwisselbaar zijn. Wat zijn de verschillen en de gelijkenissen tussen Jozef en Youssef?
Zowel in de Bijbel als de Koran wordt het verhaal van Jozef/Youssef in zijn geheel vertelt. Dit is uniek in de Koran. (Speelman, G & Steenbrink, K. pg. 10) “De Koran is … voor vrijwel alle moslims in eerste instantie een gebedenboek, en pas daarna een wetboek met voorschriften of een vertelboek met verhalen.” Verhalen zijn in de Koran meestal verspreid over meerdere Soera’s (hoofdstukken). Het verhaal van Youssef beslaat de echter de gehele twaalfde Soera. In de Bijbel is het verhaal van Jozef chronologisch in Genesis geplaatst, de stamboom is hierbij leidend.
Lievelingetje en dromer
Alleen de Bijbel leidt het verhaal in door uit te leggen dat Jozef de lieveling van zijn vader Jakob is. Ook wordt alleen hier de veelkleurige mantel genoemd die Jozef van zijn vader krijgt. Hierop heeft Jozef twee dromen, waarvan er 1 in zowel de Bijbel als Koran voorkomt. Jozef droomt dat de zon, de maan en elf sterren voor hem neerbuigen. In de Koran adviseert zijn vader Jakoeb om de droom niet met zijn broers te delen om jaloezie te voorkomen. In de Bijbel is dit niet geval en zorgen de dromen inderdaad voor afgunst. Ook doorziet Jakoeb in de Koran het feit dat Youssef dromen uit kan leggen. Het lijkt erop alsof de Koran hierbij qua vertelstijl alvast hint naar wat gaat komen.
Zowel in de Bijbel als de Koran wordt het verhaal van Jozef/Youssef in zijn geheel vertelt. Dit is uniek in de Koran. (Speelman, G & Steenbrink, K. pg. 10) “De Koran is … voor vrijwel alle moslims in eerste instantie een gebedenboek, en pas daarna een wetboek met voorschriften of een vertelboek met verhalen.” Verhalen zijn in de Koran meestal verspreid over meerdere Soera’s (hoofdstukken). Het verhaal van Youssef beslaat de echter de gehele twaalfde Soera. In de Bijbel is het verhaal van Jozef chronologisch in Genesis geplaatst, de stamboom is hierbij leidend.
Lievelingetje en dromer
Alleen de Bijbel leidt het verhaal in door uit te leggen dat Jozef de lieveling van zijn vader Jakob is. Ook wordt alleen hier de veelkleurige mantel genoemd die Jozef van zijn vader krijgt. Hierop heeft Jozef twee dromen, waarvan er 1 in zowel de Bijbel als Koran voorkomt. Jozef droomt dat de zon, de maan en elf sterren voor hem neerbuigen. In de Koran adviseert zijn vader Jakoeb om de droom niet met zijn broers te delen om jaloezie te voorkomen. In de Bijbel is dit niet geval en zorgen de dromen inderdaad voor afgunst. Ook doorziet Jakoeb in de Koran het feit dat Youssef dromen uit kan leggen. Het lijkt erop alsof de Koran hierbij qua vertelstijl alvast hint naar wat gaat komen.
Jozef verkocht, met voorbedachte rade?
Hierna volgt nog belangrijk verschil tussen de Koran en de Bijbel. In de Koran doen de broers Jozef namelijk met voor bedachte rade iets aan. (De Levende Koran, Soera 12: 9)“(zij zeiden tegen elkaar) Dood Youssef of verjaag hem (ver weg) naar een of ander land, opdat de blik van jullie vader alleen op jullie gericht zal zijn, en jullie nadien oprechte mensen zullen zijn.” Zij zijn jaloers op het feit Youssef het lievelingetje van zijn vader is en hij is het onschuldige slachtoffer. In de Bijbel wordt Jozef in de put geworpen nadat Jakob hem opdroeg om zijn broers te gaan zoeken. (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 37:14)“en Jakob vervolgde: ‘Ga kijken hoe je broers het maken en hoe het met het vee staat, en breng mij dan verslag uit’.” Dat Jakob vraagt om zijn broers in de gaten te houden lijkt verband te houden een eerder vers. Hieruit blijkt dat Jozef een klikspaan is. (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 37: 1)“en alle praatjes die over zijn broers de ronde deden vertelde hij aan hun vader door.” Dit verklaart wellicht waarom de broers hem niet graag zien komen.
Niet verkocht door zijn broers
In beide heilige boeken wordt Jozef levend in een put gegooid. (http://www.bijbelenkoran.nl) “Volgens de Bijbel verkopen de broers,– behalve Benjamin en de goedwillende Ruben – hem voor een luttel bedrag aan voorbijtrekkende.” De Tilburgse theoloog dr. Ron Pirsongeeft aan deze Bijbelse lezing niet klopt. (Van Tilburg, L, 1999) “In het Hebreeuws staat dat Midianitische kooplieden Jozef hebben verkocht.”Dit komt overeen met de lezing in de Koran.
Nadat hij verkocht is komt Jozef/Youssef in eerste instantie goed terecht. Zijn Egyptische heer geeft hem volgens de Bijbel het beheer over alles wat hij heeft. Volgens de Koran zegt zijn heer tegen zijn vrouw (De Levende Koran, Soera 12:21) “………Hij zou ons van nut kunnen zijn, of we zouden hem als zoon kunnen aannemen.” In beide versies weerstaat Jozef/Youssef de vrouw van zijn meester, die hem vervolgens beschuldigd van aanranding.
Jozef zelfverzekerd of zelfingenomen?
Jozef komt in de gevangenis terecht en komt in aanraking met de schenker en de bakker. Zij hebben beide bijzondere dromen gehad. In de Koran doceert Youssef hen over het geloof in de Allah. Vervolgens legt hij hun dromen uit. In de Bijbel lijkt Jozef zelfingenomen (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 40: 8) …”Jozef zei: ‘De uitleg van dromen is toch een zaak van God? Vertelt u mij die dromen eens.’” Vervolgens legt hij de dromen uit, terwijl hij eerder zei dat dit enkel aan God is.
Na enkele jaren krijgt ook de farao een droom en wordt Jozef bevrijdt. In de Koran wil hij de gevangenis niet verlaten voordat de vrouw van zijn meester toegeeft dat ze gelogen heeft. Ook laat Jozef nu in de Koran zien niet erg bescheiden te zijn. (De Levende Koran, Soera 12: 55) “Stel mij aan (als beheerder van) de voorraadschuren van het land”. In de Bijbel is het de farao die hem tot beheerder uitroept, niet Jozef zelf.
Conclusie
Ik kan helaas niet het hele verhaal van Jozef/Youssef behandelen. Ik kan echter over het gehele verhaal zeggen dat een nieuw beeld van Jozef/Youssef ontstaat door de Koran en Bijbel naast elkaar te leggen. Hoewel hij in de Koran vooral als godvrezend en onschuldig slachtoffer neergezet wordt komt hier en daar naar voren dat hij zichzelf belangrijk vindt. In de Bijbel is dit nog sterker. Jozef is een roddelaar, een verwende jongen, die zichzelf ook de gevangenis belangrijk blijft vinden. Doordat hij daarna een belangrijke positie krijgt groeit zijn ego nog meer. Hoewel het personage Jozef in de Bijbel menselijker/realistischer lijkt maakt de Soera Youssef van hem een nog meer drie dimensioneel personage dat belangrijk is voor beide religieuze tradities.
Dit is een essay schreef ik voor mijn studie Theologie. Hiervoor moest ik mij beperken tot een bepaald aantal woorden..
Bronnen:
- Bijbel: De Nieuwe Bijbelvertaling (2013). Amsterdam: Dwarsligger.
- Speelman, G., Steenbrink, K. (2011) Een kleine Koran. Praktische Hulp bij het lezen van de Koran aan de hand van de tweede soera, Gorinchem: Narratio, pg. 7 - 30
- Van Tilburg, L, (1999). Bijbelfiguur Jozef niet zo keurig als hij lijkt. Dagblad Trouw. Geraadpleegd 10-3-2014.
- Vertaald door: Hidir, O &Okumus, F. (2013) De Levende Koran. Rotterdam: IUR Press
Hierna volgt nog belangrijk verschil tussen de Koran en de Bijbel. In de Koran doen de broers Jozef namelijk met voor bedachte rade iets aan. (De Levende Koran, Soera 12: 9)“(zij zeiden tegen elkaar) Dood Youssef of verjaag hem (ver weg) naar een of ander land, opdat de blik van jullie vader alleen op jullie gericht zal zijn, en jullie nadien oprechte mensen zullen zijn.” Zij zijn jaloers op het feit Youssef het lievelingetje van zijn vader is en hij is het onschuldige slachtoffer. In de Bijbel wordt Jozef in de put geworpen nadat Jakob hem opdroeg om zijn broers te gaan zoeken. (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 37:14)“en Jakob vervolgde: ‘Ga kijken hoe je broers het maken en hoe het met het vee staat, en breng mij dan verslag uit’.” Dat Jakob vraagt om zijn broers in de gaten te houden lijkt verband te houden een eerder vers. Hieruit blijkt dat Jozef een klikspaan is. (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 37: 1)“en alle praatjes die over zijn broers de ronde deden vertelde hij aan hun vader door.” Dit verklaart wellicht waarom de broers hem niet graag zien komen.
Niet verkocht door zijn broers
In beide heilige boeken wordt Jozef levend in een put gegooid. (http://www.bijbelenkoran.nl) “Volgens de Bijbel verkopen de broers,– behalve Benjamin en de goedwillende Ruben – hem voor een luttel bedrag aan voorbijtrekkende.” De Tilburgse theoloog dr. Ron Pirsongeeft aan deze Bijbelse lezing niet klopt. (Van Tilburg, L, 1999) “In het Hebreeuws staat dat Midianitische kooplieden Jozef hebben verkocht.”Dit komt overeen met de lezing in de Koran.
Nadat hij verkocht is komt Jozef/Youssef in eerste instantie goed terecht. Zijn Egyptische heer geeft hem volgens de Bijbel het beheer over alles wat hij heeft. Volgens de Koran zegt zijn heer tegen zijn vrouw (De Levende Koran, Soera 12:21) “………Hij zou ons van nut kunnen zijn, of we zouden hem als zoon kunnen aannemen.” In beide versies weerstaat Jozef/Youssef de vrouw van zijn meester, die hem vervolgens beschuldigd van aanranding.
Jozef zelfverzekerd of zelfingenomen?
Jozef komt in de gevangenis terecht en komt in aanraking met de schenker en de bakker. Zij hebben beide bijzondere dromen gehad. In de Koran doceert Youssef hen over het geloof in de Allah. Vervolgens legt hij hun dromen uit. In de Bijbel lijkt Jozef zelfingenomen (De Nieuwe Bijbelvertaling, Genesis 40: 8) …”Jozef zei: ‘De uitleg van dromen is toch een zaak van God? Vertelt u mij die dromen eens.’” Vervolgens legt hij de dromen uit, terwijl hij eerder zei dat dit enkel aan God is.
Na enkele jaren krijgt ook de farao een droom en wordt Jozef bevrijdt. In de Koran wil hij de gevangenis niet verlaten voordat de vrouw van zijn meester toegeeft dat ze gelogen heeft. Ook laat Jozef nu in de Koran zien niet erg bescheiden te zijn. (De Levende Koran, Soera 12: 55) “Stel mij aan (als beheerder van) de voorraadschuren van het land”. In de Bijbel is het de farao die hem tot beheerder uitroept, niet Jozef zelf.
Conclusie
Ik kan helaas niet het hele verhaal van Jozef/Youssef behandelen. Ik kan echter over het gehele verhaal zeggen dat een nieuw beeld van Jozef/Youssef ontstaat door de Koran en Bijbel naast elkaar te leggen. Hoewel hij in de Koran vooral als godvrezend en onschuldig slachtoffer neergezet wordt komt hier en daar naar voren dat hij zichzelf belangrijk vindt. In de Bijbel is dit nog sterker. Jozef is een roddelaar, een verwende jongen, die zichzelf ook de gevangenis belangrijk blijft vinden. Doordat hij daarna een belangrijke positie krijgt groeit zijn ego nog meer. Hoewel het personage Jozef in de Bijbel menselijker/realistischer lijkt maakt de Soera Youssef van hem een nog meer drie dimensioneel personage dat belangrijk is voor beide religieuze tradities.
Dit is een essay schreef ik voor mijn studie Theologie. Hiervoor moest ik mij beperken tot een bepaald aantal woorden..
Bronnen:
- Bijbel: De Nieuwe Bijbelvertaling (2013). Amsterdam: Dwarsligger.
- Speelman, G., Steenbrink, K. (2011) Een kleine Koran. Praktische Hulp bij het lezen van de Koran aan de hand van de tweede soera, Gorinchem: Narratio, pg. 7 - 30
- Van Tilburg, L, (1999). Bijbelfiguur Jozef niet zo keurig als hij lijkt. Dagblad Trouw. Geraadpleegd 10-3-2014.
- Vertaald door: Hidir, O &Okumus, F. (2013) De Levende Koran. Rotterdam: IUR Press
RSS-feed