De jonge Davros, is dit het gezicht van het kwaad? In 1963 was de BBC op zoek naar een nieuwe kijkcijfer hit. Dit televisie programma moest leerzaam zijn en geschikt voor jong en oud.. Doctor Who was geboren. Deze sciencefiction show draait om The Doctor, een buitenaardse reiziger van de planeet Gallifrey. Als Time Lord kan hij niet alleen door de ruimte, maar ook door de tijd reizen. Deze macht geeft hem grote verantwoordelijkheid. De aarde heeft een bijzonder plekje in zijn (twee) harten en hij verklaart zichzelf de persoonlijke beschermer van de mensheid. Voor het jonge publiek was, en is, Doctor Who onder meer leerzaam omdat allerlei bijzondere historische gebeurtenissen de revue passeren. Recentelijk bijvoorbeeld de uitbarsting van de Vesuvius, en diverse momenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Doctor ontmoet ook vele historische figuren, zoals Churchill, queen Victoria, Shakespeare, Charles Dickens en Vincent van Gogh e.v.a.
Doctor Who is echter niet alleen geschikt voor een geschiedenisles. Boven alles gaat de serie namelijk over de essentie van het leven en over goed en kwaad. De Doctor heeft de macht om de wereld te veranderen, maar hoever mag je hierin ethisch gezien gaan? De eerste aflevering van seizoen 9 zette dit vraagstuk op scherp als de Doctor een jongetje probeert te redden. Wanneer hij naar zijn naam vraagt realiseert de Doctor zich dat dit kind ooit zijn aartsvijand zal worden. Wat moet hij doen? Tijdens de aflevering ziet de kijker een stukje uit een oude Doctor Who aflevering, waarin de Doctor zelf het dilemma schetst:
“Listen, if someone who knew the future pointed out a child to you and told you that that child would grow up totally evil, to be a ruthless dictator who would destroy millions of lives, could you then kill that child?” – The Doctor, Genesis Of The Daleks
Doctor Who is echter niet alleen geschikt voor een geschiedenisles. Boven alles gaat de serie namelijk over de essentie van het leven en over goed en kwaad. De Doctor heeft de macht om de wereld te veranderen, maar hoever mag je hierin ethisch gezien gaan? De eerste aflevering van seizoen 9 zette dit vraagstuk op scherp als de Doctor een jongetje probeert te redden. Wanneer hij naar zijn naam vraagt realiseert de Doctor zich dat dit kind ooit zijn aartsvijand zal worden. Wat moet hij doen? Tijdens de aflevering ziet de kijker een stukje uit een oude Doctor Who aflevering, waarin de Doctor zelf het dilemma schetst:
“Listen, if someone who knew the future pointed out a child to you and told you that that child would grow up totally evil, to be a ruthless dictator who would destroy millions of lives, could you then kill that child?” – The Doctor, Genesis Of The Daleks
De Doctor realiseert zich wie het kind ooit zal worden.
Clara rent weg, vlak voordat ze ogenschijnlijk gedood wordt door de Daleks. Als gewone stervelingen kunnen wij ons vasthouden aan de wet. Iemand opzettelijk en met voorbedachten rade van het leven beroven is moord. Dit laat weinig ruimte voor een andere mening, zou je zeggen. Toch blijkt dit ook voor de handhavende macht niet zo simpel. Zo zijn er verzachtende omstandigheden, denk aan iemand een moord pleegt na jaren van misbruik of mishandeling. Daarnaast voert Amerika nog steeds de doodsstraf uit. Culturele en religieuze verschillen maken dus dat er in de wereld verschillend tegen moord aangekeken wordt.
De Doctor heeft het nog moeilijker. Als buitenaards wezen met de macht om de tijd te beïnvloeden staat hij eigenlijk buiten en boven de wet. Ethiek is voor hem de enige manier om te bepalen of hij het kind mag doden, of niet. Misschien is hij het zelfs aan de toekomstige slachtoffers verplicht om de toekomstige tiran te vermoorden?
Volgens de filosoof Aristoteles zijn bepaalde acties niet per definitie goed of fout. Het hangt er volgens hem vanaf wat het gevolg is (gevolgenethiek). Op die manier kunnen we ook het dilemma van de Doctor bekijken. Als de jongen sterft dan kan hij nooit de Daleks* maken en worden miljoenen levens gespaard. Het antwoord lijkt dan misschien simpel, 1 leven tegenover de levens van miljoenen. Zelfs de Doctor kan echter nooit alle gevolgen van zo'n beslissing overzien.
De Doctor herkent dit probleem. De vierde Doctor had namelijk al de kans om het Dalek ras te vernietigen en zei toen: "But if I kill. Wipe out a whole intelligent life form, then I become like them. I'd be no better than the Daleks." en "I know that although the Daleks will create havoc and destruction for millions of years. I know also, that out of their evil, must come something good."
De vraag is alleen of 'something good' opweegt tot alle ellende de Daleks veroorzaken. Waarschijnlijk zou filosoof Jeremy Bentham zeggen van niet. Hij was een pleitbezorger van het utilitarisme. Volgens Bentham zijn alle mensen de speelbal van pijn en genot. Volgens zijn theorie lijdt genot tot geluk en is dit het ultieme streven. Volgens Bentham kun je genot kwantitatief meten en zo de juiste morele/ethische keuze maken. Die rekensom valt negatief uit voor de Daleks. Ook al levert het bestaan van de Daleks misschien ooit iets positiefs op, de pijn die zij veroorzaken is waarschijnlijk groter. Het is op die manier dus wellicht te verantwoorden om een kind te doden.
Een derde vorm van ethiek is beginselethiek, of deontologie. Vooral bekend dankzij Immanuel Kant. Hij gelooft dat bepaalde dingen altijd goed of fout zijn. De situatie of het gevolg doen er volgens hem niet toe. In feite zegt hij dus dat we moeten handelen 'naar de letter der wet'. Dat maakt het dilemma van de Doctor ineens ogenschijnlijk eenvoudig. Moord is immers verboden en daarmee volgens Kant nooit goed te praten. Doe je dit wel dan bevind je je op een op een glijdende schaal.
Het is duidelijk, de Doctor zit met een duivels dilemma en de ethiek biedt ook geen pasklaar antwoord. Op 26 september wordt de volgende aflevering van de serie uitgezonden en komen we het waarschijnlijk te weten.. wat gaat hij doen? Tot die tijd kunnen we natuurlijk wel speculeren. Welke ethische beslissing iemand neemt heeft immers ook te maken met de normen en waarden van die persoon (of Timelord..)
Van de Doctor weten we dat hij eerder genade heeft getoond aan wezens die het wellicht niet verdienen. Hij is geen moordenaar, maar heeft zijn handen wel eerder vuil gemaakt. In de kern gelooft de Doctor echter niet in geweld. Of zoals hij zelf zegt: "Violence doesn't end violence, it extends it." We hebben in de vorige aflevering echter gezien hoe zijn companion Clara vermoord werd door de Daleks, duwt dit hem over het randje?? In de loop van de aflevering zagen we de drie mogelijke keuzes voorbij komen. Omdat hij door de tijd kan reizen was echter onduidelijk wat zijn definitieve keuze is.
Redt hij de jongen? Laat hij hem achter, om naar alle waarschijnlijkheid te sterven? Of vermoord hij hem?
We gaan het zien!
De Doctor heeft het nog moeilijker. Als buitenaards wezen met de macht om de tijd te beïnvloeden staat hij eigenlijk buiten en boven de wet. Ethiek is voor hem de enige manier om te bepalen of hij het kind mag doden, of niet. Misschien is hij het zelfs aan de toekomstige slachtoffers verplicht om de toekomstige tiran te vermoorden?
Volgens de filosoof Aristoteles zijn bepaalde acties niet per definitie goed of fout. Het hangt er volgens hem vanaf wat het gevolg is (gevolgenethiek). Op die manier kunnen we ook het dilemma van de Doctor bekijken. Als de jongen sterft dan kan hij nooit de Daleks* maken en worden miljoenen levens gespaard. Het antwoord lijkt dan misschien simpel, 1 leven tegenover de levens van miljoenen. Zelfs de Doctor kan echter nooit alle gevolgen van zo'n beslissing overzien.
De Doctor herkent dit probleem. De vierde Doctor had namelijk al de kans om het Dalek ras te vernietigen en zei toen: "But if I kill. Wipe out a whole intelligent life form, then I become like them. I'd be no better than the Daleks." en "I know that although the Daleks will create havoc and destruction for millions of years. I know also, that out of their evil, must come something good."
De vraag is alleen of 'something good' opweegt tot alle ellende de Daleks veroorzaken. Waarschijnlijk zou filosoof Jeremy Bentham zeggen van niet. Hij was een pleitbezorger van het utilitarisme. Volgens Bentham zijn alle mensen de speelbal van pijn en genot. Volgens zijn theorie lijdt genot tot geluk en is dit het ultieme streven. Volgens Bentham kun je genot kwantitatief meten en zo de juiste morele/ethische keuze maken. Die rekensom valt negatief uit voor de Daleks. Ook al levert het bestaan van de Daleks misschien ooit iets positiefs op, de pijn die zij veroorzaken is waarschijnlijk groter. Het is op die manier dus wellicht te verantwoorden om een kind te doden.
Een derde vorm van ethiek is beginselethiek, of deontologie. Vooral bekend dankzij Immanuel Kant. Hij gelooft dat bepaalde dingen altijd goed of fout zijn. De situatie of het gevolg doen er volgens hem niet toe. In feite zegt hij dus dat we moeten handelen 'naar de letter der wet'. Dat maakt het dilemma van de Doctor ineens ogenschijnlijk eenvoudig. Moord is immers verboden en daarmee volgens Kant nooit goed te praten. Doe je dit wel dan bevind je je op een op een glijdende schaal.
Het is duidelijk, de Doctor zit met een duivels dilemma en de ethiek biedt ook geen pasklaar antwoord. Op 26 september wordt de volgende aflevering van de serie uitgezonden en komen we het waarschijnlijk te weten.. wat gaat hij doen? Tot die tijd kunnen we natuurlijk wel speculeren. Welke ethische beslissing iemand neemt heeft immers ook te maken met de normen en waarden van die persoon (of Timelord..)
Van de Doctor weten we dat hij eerder genade heeft getoond aan wezens die het wellicht niet verdienen. Hij is geen moordenaar, maar heeft zijn handen wel eerder vuil gemaakt. In de kern gelooft de Doctor echter niet in geweld. Of zoals hij zelf zegt: "Violence doesn't end violence, it extends it." We hebben in de vorige aflevering echter gezien hoe zijn companion Clara vermoord werd door de Daleks, duwt dit hem over het randje?? In de loop van de aflevering zagen we de drie mogelijke keuzes voorbij komen. Omdat hij door de tijd kan reizen was echter onduidelijk wat zijn definitieve keuze is.
Redt hij de jongen? Laat hij hem achter, om naar alle waarschijnlijkheid te sterven? Of vermoord hij hem?
We gaan het zien!
Is de Doctor in staat tot moord?
Voor de echte Whovians: Ik heb uit deze beschouwing weggelaten dat de Doctor tijdens de Time War probeerde het hele Dalek ras uit de roeien. Dit is volgens mij toch anders dan het vermoorden van een (nog) onschuldig kind. Ook weten we, dankzij de 50e aflevering, dat de Doctor Gallifrey niet heeft hoeven vernietigen/opofferen, maar dat de planeet ergens nog bestaat.
* https://nl.wikipedia.org/wiki/Dalek
Over historische figuren in Doctor Who: http://www.smithsonianmag.com/history/the-top-ten-doctor-who-stories-for-history-buffs-180947800/?no-ist
Over de aard van de Doctor: http://www.cinemablend.com/television/Doctor-Who-Premiere-Could-Doctor-Ever-Kill-Someone-Purpose-86747.html
* https://nl.wikipedia.org/wiki/Dalek
Over historische figuren in Doctor Who: http://www.smithsonianmag.com/history/the-top-ten-doctor-who-stories-for-history-buffs-180947800/?no-ist
Over de aard van de Doctor: http://www.cinemablend.com/television/Doctor-Who-Premiere-Could-Doctor-Ever-Kill-Someone-Purpose-86747.html
RSS-feed